İlk olarak 1984 yılında ortaya çıkan 3D yazıcılar günümüzde pek çok alanda üretim faaliyetlerinin ayrılmaz bir bileşeni haline geldi. Üç boyutlu tasarım programları kullanılarak çizim ve tasarımı yapılan ürünler, parçalar ve değişik pek çok materyal, 3D yazıcılar sayesinde kolayca üretilebiliyor. Kurumsal firmaların yanı sıra küçük ve orta boy işletmeler ile bireysel girişimcilere de yeni ürün tipleri geliştirmek ve prototip oluşturmak konusunda büyük kolaylıklar sağlayan 3D yazıcıların kullanımı her geçen gün artıyor. İster profesyonel olarak, isterseniz hobi amaçlı yaptığınız işlerde bu yazıcılar ile hayal gücünüzü gerçeğe dönüştürebilir, tasarım alanında yeteneklerinizi geliştirebilirsiniz. Üç boyutlu baskı teknolojilerindeki gelişim sayesinde günümüzde hemen her alanda üretim süreçlerine katkı sağlayan 3D yazcılar, işletmelerin ve bireysel girişimcilerin imalat süreçlerine hız ve maliyet avantajı kazandırıyor. Geleneksel yöntemlerle üretimi oldukça zahmetli ve masraflı olan sayısız nesneyi 3D yazıcılar ile hızlı ve ekonomik şekilde üretmek mümkün. Ofix Blog‘da bugünkü yazımızda, 3D yazıcılar hakkında faydalı bilgiler paylaşacağız.
3D yazıcı nedir?
Üç boyutlu yazdırma işlerinde kullanılan yazıcılara üç boyutlu veya 3D yazıcı denir. Bu yazıcıların en önemli özelliği, geleneksel yöntemlerle üretilmesine imkan olmayan veya bu şekilde üretimi çok güç ve masraflı olan ürün veya parçaları kolayca üretmeleridir. Fazla sayıda bileşeni olan ve karmaşık bir geometriye sahip ürünler veya parçalar 3D yazıcılar sayesinde kolayca ve ekonomik şekilde üretilebilir. Bu yazıcılarda dijital veriler üç boyutlu gerçek nesnelere dönüştürülür. İhtiyaç duyulan herhangi bir aparatı 3D yazıcılar ile üretmek için, imalat alanında kullanılan üç boyutlu tasarım programlarıyla önce tasarım işleri yapılır, ardından aparatın üretimi sağlanır. Bu sayede ürünler kolayca prototiplenebilir, seri üretim öncesinde ürünlerle ilgili sorunlar görülebilir. 3D tarayıcıyla taranmış cisimlerin çıktısını almak için de 3D yazıcılar kullanılabilir. Üç boyutlu tarama sistemleri de yine bilgisayar verileri sayesinde üç boyutlu yazdırma işlemlerinde kullanılabilir. Bu bakımdan 3D yazıcılar, üç boyutlu nesne üretebilen yeni bir üretim teknolojisinin en önemli bileşenleridir.
3D yazıcılarda kaydedilen dosyalar, kontrol programında dilimlenerek katmanlara ayrılır. Oluşturulan dosyalar 3D yazıcıya hafıza kartı ile veya doğrudan bilgisayar yoluyla aktarılabilir. Üç boyutlu yazıcı kontrol programı, baskı sürecinin istenildiği şekilde gerçekleşmesini sağlar. Ürünler katman katman üretildiği için üç boyutlu baskı teknolojisi, katmanlı üretim teknolojisi olarak da ifade edilir. Bu teknoloji pek çok alanda kullanıcıya çeşitli avantajlar sağlar. Her şeyden önce 3D yazıcıların hızlı prototiplendirmedeki önemi son derece büyüktür. Tasarımını yaptığınız bir ürünün prototipini üretmek ve bunu daha da geliştirmek için 3D yazıcılar size hız, maliyet ve fonksiyonellik kazandırır. 3D yazıcılar ile basabileceklerinizin sayısı kelimenin tam anlamıyla sınırsızdır. Bu nedenle bu yazıcılar sanayinin hemen her alanında kullanıldığı gibi ulaşımdan eğitime, sağlıktan havacılığa kadar pek çok alanda kullanılabilir. İhtiyaç duyulan ürünün niteliğine göre 3D yazıcılar farklı materyallerin kullanılmasına da izin verir. Plastikten metale kadar pek çok malzeme kullanarak 3D yazıcılar ile dilediğiniz tasarımı kolayca gerçekleştirebilirsiniz.
3D yazıcılar nasıl çalışır?
3D yazıcıların çalışma prensibi, katmanlı imalat yöntemine dayanır. Bu yöntemin en önemli özelliği, karmaşık geometrik formlara sahip ürün veya parçaların üretim süreçlerini kolay ve ekonomik hale getirmesidir. Nesnenin katmanlar halinde üst üste serilmesiyle gerçekleşen 3D yazdırma işlemlerinde plastikten metale kadar pek çok ham madde kullanılabilir. Bu maddelere filament adı verilir. 3 boyutlu yazıcı çeşitlerinde filament olarak termoplastik materyallerin kullanılması daha fazla tercih edilir. Çünkü bu materyaller kullanım kolaylığı ve maliyet avantajı nedeniyle daha iyi bir seçimdir. Metal filamentler daha çok savunma sanayisinde tercih edilir. Termoplastik filamentler içinde polimer, elastomer ve poliamit materyaller daha fazla kullanılır. 3 boyutlu baskı sistemlerinde üretimi yapılacak nesnenin türüne en uygun filamentler özenle seçilir. 3D yazıcı ürünleri işletmelerdeki prototipleştirme süreçlerini hızlı ve ekonomik hale getirmek için en uygun araçlardır. Küçük ve orta boy işletmelerde tasarlanan ürün veya parçaların prototiplendirilmesinde kullanılan 3D yazıcılar termoplastik materyaller sayesinde işletmelere ciddi bir maliyet avantajı kazandırır.
3D yazdırma işlemlerinde katmanların oluşumunda lazer sinterleme, plastik ergitme veya stereolitografi gibi farklı yöntemler kullanılabilir. Dijital dosyadan yazıcıya gönderilen elektromekanik algoritmalar sayesinde baskı ekipmanları harekete geçer. Yazdırma işlemi başlamadan önce yazıcının hazne kısmına toz haldeki filament konur. Birinci katmanın oluşumunda, yazıcı kartuşunda bulunan bağlayıcı malzeme ana malzemenin üzerine işlenir. Filament olarak seçilen malzeme ince bir tabaka şeklinde platforma uygulanırken bağlayıcı malzeme birinci katmana form kazandırır. Filamentin platforma dökülmesi, nozzle adı verilen sıcaklık kontrollü uç sayesinde gerçekleşir. Lazer sinterleme sırasında kullanılan lazer ışını ise filament ile bağlayıcı malzemenin kaynaşmasını sağlar. Birinci katmanın ardından ikinci katmana geçilir. İkinci katmanın baskı sürecinde de ilk katmanın üzerine uygulanan filament ile bağlayıcı malzeme kullanılır. Tüm nesne ortaya çıktığında 3D yazdırma işlemi tamamlanmış olur. Toz halinde kalan filament daha sonra farklı nesnelerin baskı süreçlerinde de kullanılabilir. 3D yazıcılarda baskı süreçleri tasarımın büyüklüğüne ve kullanılan filamentin niteliğine göre değişebilir.
3D yazıcılar nasıl ortaya çıktı?
3D yazıcı teknolojisi ilk olarak 1984 yılında Charles Hull tarafından icat edildi. Kendisi aslında, masa üstü kaplamalarını sertleştirmek için UV ışınından yararlanmak istemişti. Geliştirdiği yeni üretim teknolojisi ilk düşüncesinin çok üzerinde sonuçlar doğurdu. 1980’lerin ikinci yarısında üç boyutlu nesne üreten cihaz tasarımı pek çok alanda büyük heyecan yarattı. Kullanılan baskı sistemlerini geliştirmeye dönük çeşitli çalışmalar yapıldı, yeni patentler alındı. 1986 yılında kurduğu 3D Systems adlı şirketle Charles Hull, 3D baskı teknolojileri şeklinde yeni bir sektörün temellerini attı. Katı nesnelerin üretiminde kullanılan yeni sistemlerin tasarlanmasıyla birlikte 3D yazıcı çeşitleri artmaya başladı. 3D yazıcıların tarihçesinde 1990’lı yıllar çok hızlı ilerlemelere sahne oldu. Bu süreçte ilk renkli 3D çıktılar Amerika’da alındı. Geliştirilen sistemlerin bilgisayar kontrolüyle çalışması, baskı süreçlerinde insan emeğini sıfıra indirdi. Üç boyutlu tasarım programlarının gelişimi de yine 3D yazıcılar için kullanım alanını genişletti. Çizim ve tasarıma dayalı hemen tüm işlerde 3D yazıcılar kullanılmaya başlandı.
3D yazıcıların evlere girmesi, 2005 yılında başlayan yeni süreçle gerçekleşti. RepRap projesiyle 3D yazıcılar bireysel kullanıcıların hizmetine sunuldu. RepRap‘ın tarihsel açıdan büyük bir önemi vardı. Çünkü insanlık ilk defa kendi kendini kopyalayabilen yeni bir üretim makinesine sahip oldu. Masaüstü kullanımı için uygun özelliklere sahip 3D yazıcılar sayesinde tasarım ve üretim süreçleri evlere kadar yayılmaya başlandı. Bireysel kullanıcılar için büyük avantajlar sağlayan bu süreç, 3D yazıcılarla yapılabilecek işlerin sınırlarını genişletti. 3D yazıcı kullanarak yazıcının tüm bileşenlerini tekrar üretmek ve bunları bileştirmek mümkün olduğu için bu süreçte 3D yazıcı fiyatları düşmeye başladı. Tek bir 3D yazıcı satın alarak sınırsız sayıda 3D yazıcı üretmek mümkün olduğu için bu araçlar hızlı şekilde yaygınlaştı. Günümüzde 3D yazıcılar kurumsal firmaların yanı sıra bireysel kullanıcıların da hayal güçlerini gerçekleştirmelerine büyük katkı sağlıyor. 3D yazıcılarda basılan ürünler estetik bakımdan son derece yaratıcı olduğu gibi, üretim süreçlerinde sıfır hatayla basılıyor ve uygun fiyata satılabiliyor.
3D yazıcı çeşitleri nelerdir?
3D yazıcıların delta 3D yazıcı, corexy yazıcı, kartezyen 3D yazıcı gibi farklı çeşitleri mevcuttur. Bunlardan delta 3D yazıcı çeşitleri üçgen biçimindedir ve masaüstü kullanım için uygun özelliktedir. Bu yazıcılarda Z eksenindeki hareketi sağlamak için üç step motor kullanılır. Baskı platformu ise ısıtıcılı tabla şeklindedir. Corexy yazıcılarda X ve Y eksenindeki hareketler kayış kasnaklarla sağlanır. Ergitme işlerinde kullanılan baskı kafası XY koordinat sistemine bağlı çalışır. Z eksenindeki hareket ise tabla tarafından sağlanır. Step motorların kontrolü ise tablaya bağlı miller aracılığıyla gerçekleştirilir. Kartezyen 3D yazıcılarda ise kartezyen platformuna bağlı termoplastik püskürtücü vardır. Bu yazıcıların iskeletlerinde çelik çubuklar kullanılabilir. X ve Y eksenindeki hareketler triger kayışıyla sağlanırken Z eksenindeki hareketler için miller kullanılır. Hareketlerin kontrolü için iki adet step motor vardır. Bu yazıcıların yanı sıra ham maddesi metal olan farklı türde 3D yazıcılar da vardır. Ancak bunların maliyetleri yüksek olduğu için kullanımları büyük firmalarla sınırlıdır.
3D yazıcılar ne işe yarar?
3D yazıcılar, dijital ortamlarda hazırlanan üç boyutlu tasarımlardan yine üç boyutlu katı nesneler üretmeyi sağlar. Bu yazıcıları tüm üretim süreçlerinde kullanmak mümkündür. Günümüzde 3D yazıcıların en fazla kullanıldığı sektörlerden biri otomotiv sektörüdür. Hemen tüm büyük otomotiv üreticileri, ürünlerinin prototiplerini üretmek için 3D baskı teknolojilerini etkin şekilde kullanır. Otomobil parçalarının tasarımı ve üretimi bu yazıcılar sayesinde kolay ve ekonomik hale gelir. Otomotiv üreticilerinin üretim bandına entegre edilen bu yazıcılar en çok karbon fiber parça üretiminde kullanılır. Prototip oluşturma ve parça üretiminin yanı sıra kalıplama aşamalarında da 3D yazıcılar kullanılabilir. Günümüzde elektrikli otomobil üretiminde en fazla tercih edilen üretim araçlarından biri de yine 3D yazıcılardır. Ulaşım alanında havacılıkta da yine bu yazıcılar sıkça kullanılır. 3D baskı teknolojisiyle üretilen uçak ekipmanları maliyet avantajına ek olarak kullanıcı konforunu arttırıcı etkiye sahiptir. Sivil ve askeri havacılıkta 3D yazıcılar sayesinde mekanın verimli kullanımı üst düzeyde sağlanır.
3D yazıcılar tıp alanında da çok önemli görevleri yerine getirmekte. Cerrahi alanda sayısız fırsatlar sunan yazıcılar ile karmaşık operasyonlar öncesinde hazırlık süreçleri kolaylaşıyor. Organların 3 boyutlu kopyalarının kolayca yapılmasını sağlayan bu yazıcılar sayesinde cerrahi müdahalelerde hata ihtimali azalıyor. Tıp alanı için özel olarak geliştirilen biyo-baskı sistemlerine sahip 3D yazıcılar, insan dokusu üretimine de olanak sağlıyor. Yakın gelecekte biyo-baskı sistemlerinin daha da geliştirilerek 3D yazıcılar ile organ naklinde yeni bir dönemin başlayacağını söyleyebiliriz. Yeni nesil sağlık hizmetleri için büyük bir devrim anlamına gelen bu süreç, organ nakli için sıra bekleyen yüz binlerce insanın hayatını değiştirebilir. Önümüzdeki süreçte 3D özellikli yazıcılarda kullanılan filament çeşitlerinin de artacağını söyleyebiliriz. Kullanılacak yeni malzemelerle birlikte 3D yazıcıları yakın gelecekte pek çok alanda daha sık görebiliriz. Yeni nesil 3D yazıcılarda üretilen objelerin ebadının da artacağını söyleyebiliriz. Daha şimdiden pek çok firma, tümüyle bu yazıcılar ile üretilen ev ve yaşam alanlarını kullanıcıların beğenisine sunmakta.
Tüm okurlarımıza sağlıklı, keyifli ve bol kazançlı günler diliyoruz…
Ali Bey
Harika tamda aradığım konuydu. Teşekkürler