Çamaşır suyu zehirlenmesi nedir ve nasıl önlenir?

Temizlik işlerimiz sırasında en fazla kullandığımız ürünlerden biri şüphesiz ki çamaşır suyudur. Güçlü formülü sayesinde çamaşır suları yüzey temizliğinde etkin sonuçlar veriyor. İster evlerde olsun, isterse ev dışı ortamlarda çamaşır suları sayesinde temizlik ve hijyen kalitemiz yükseliyor. Fakat bununla birlikte çamaşır suları sağlık açısından bazı riskler taşıyor. Nitekim çamaşır suyunun koklanması, hatta içilmesi maalesef ülkemizde çamaşır suyu zehirlenmelerinin en önemli nedenleri arasında. Çamaşır suyuna temas da zehirlenme belirtilerine yol açıyor. Çamaşır suları hakkında bazı yorumlar bu ürünlere ilgiyi arttırırken zehirlenme risklerinin de artmasına neden oluyor. Öyle ki, pandeminin en yoğun şekilde devam ettiği günlerde acil servislere çamaşır suyu zehirlenmesi başvurularında artış gerçekleşti. Peki çamaşır suyu zehirlenmesi nedir, belirtileri nelerdir? Bunları önlemek için neler yapmamız gerekir? Çamaşır suyu zehirlenmesiyle karşılaştığımızda neler yapmalıyız? Bunun tedavisi var mı? Ofix Blog‘da bu haftaki sağlık köşemizde, çamaşır suyu zehirlenmesi hakkında faydalı bilgiler paylaşacağız. 

Çamaşır suyu zehirlenmesi nedir?

Kısaca ifade etmek gerekirse çamaşır suyu zehirlenmesi, çamaşır suyunun içilmesi, koklanması veya teması sonucunda vücudun verdiği reaksiyonlardır. Çamaşır temizliği ve yüzey temizliğinde kullanılan çamaşır suları, yüzde 2 ile 10 arasında değişen oranda sodyum çözeltisi barındırır. Piyasada farklı markaların çamaşır suyu çeşitlerinde farklı sodyum çözeltilerine rastlamak mümkün. Bu çözeltiler içinde en çok sodyum hipoklorit ve sodyum perborat monohidratın yaygın olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca sodyum perborat tetrahidrat ve sodyum perkarbonat çözeltiler de çamaşır sularının bileşiminde mevcuttur. Çamaşır sularında sodyum çözeltilerine ek olarak hidrojen peroksit veya kalsiyum hipoklorit gibi farklı bileşiklere de rastlamaktayız. Bu çözeltilerin her biri çamaşırları beyazlatmak veya yüzeydeki zararlı mikroorganizmaları yok etmek için farklı niteliklere sahiptir. Çamaşırları beyazlatmak için kullanılan çamaşır sularında, beyazlatıcı etkisi yüksek sodyum çözeltileri vardır. Yüzey temizliğinde kullanılan çamaşır sularında ise zararlı mikroorganizmalara karşı etkili sodyum bileşikleri mevcuttur. Hangi türde olursa olsun tüm sodyum bileşiklerinin metabolizma üzerinde zararlı etkileri vardır. 

Çamaşır suyu zehirlenmesi türleri içinde en kritik olanlarının sodyum hipoklorit ve sodyum perborat monohidrat kaynaklı zehirlenme çeşitleri olduğunu söyleyebiliriz. Etkileri ve sonuçları itibariyle bu zehirlenmeler diğerlerinden daha kötü sonuçlar doğurmakta. Nitekim sodyum hipoklorit maddesinin bakteriler üzerinde etkili olması, çamaşır suyunun formülünü güçlendiriyor. Bununla birlikte, özellikle evsel kullanımlarda çamaşır suyu zehirlenmesi gibi olaylarla karşılaşmamak için daha seyreltik sodyum hipoklorit çözeltiler tercih edilmekte. Oysa hastane ve benzeri sağlık tesislerinde sodyum hipoklorit oranı yüksek çamaşır suları ön plandadır. Çünkü bu gibi ortamlarda temizlik ve hijyeni sağlamak zordur. Endüstriyel ortamlar için uygun özelliğe sahip çamaşır sularında da farklı sodyum çözeltileri farklı oranlarda kullanılır. Yine de bunların da çamaşır suyu zehirlenmesine yol açma riski yüksektir. Bu nedenle endüstriyel ortamlarda çamaşır suyu kullanımı hakkında özel birtakım yönergeler vardır. Temizlik personellerinin bu yönergelere uygun şekilde hareket etmemesi hayati sonuçlar doğurur. 

Çamaşır suyu zehirlenmesi nasıl ortaya çıkar?

Bu konuda üç farklı durum söz konusudur. Bunlar çamaşır suyunu içmek, solumak veya çamaşır suyuna temastır. Ülkemizde her ne kadar çamaşır suyu kullanımı konusunda bilinç yüksek olsa da çamaşır suyunu içme şeklindeki uygulamalar halen görülmekte. Ve maalesef çamaşır suyu zehirlenmesinin en trajik sonuçları da bu yolla gerçekleşiyor. Belki birçok kişi için son derece anlamsız olsa da ne yazık ki ülkemizde çamaşır suyu içme davranışı zaman zaman rastlanan bir durumdur. Çocuklar ise bilmeden çamaşır suyu içebilmekte. Diğer taraftan çamaşır suyunu koklamak da yine çamaşır suyu zehirlenmesinin ortaya çıkışında yaygın bir nedendir. Temizlik ve hijyeni adeta bir tür saplantı haline getiren kişilerde çamaşır suyu zehirlenmesinin bu çeşidi daha yaygındır. Çamaşır suyuna temas ise maalesef temizlik işleri sırasında eldiven kullanmayanlar arasında ciddi bir sorundur. Bu kişiler genellikle cilt yanmasına karşı dirençlerinin yüksek olduğunu düşünürler. Oysa bir noktadan sonra şikayetler dayanılamaz hale gelir. 

İçmeye bağlı çamaşır suyu zehirlenmeleri çocuklarda 1-5 yaş aralığında, yetişkinlerde ise 20-30 yaş aralığında daha yaygın. 5 yaşından küçük çocuklar çamaşır suyunu yanlışlıkla içiyor. 20-30 yaş aralığında ise temizlik maddesi zehirlenmesi çeşitlerinin farklı nedenleri mevcut. Bazı durumlarda intihar amacıyla çamaşır suyunu içme davranışı oluşuyor. Genç ve yetişkinlerde intihar nedeniyle çamaşır suyu içme davranışı daha yaygın. Ancak kimi zaman çeşitli önyargılar ve yanlış bilgiler nedeniyle de bu durum gerçekleşiyor. Evsel çamaşır suyu diğer asitlere göre daha hafif bir tada ve kokuya sahiptir. Bu nedenle etkileri daha yavaş gelişiyor. Ancak çamaşır suyunu uzun süre koklamak bile solunum yolları üzerinde ciddi tahrişlere yol açıyor. Günün büyük bölümünü temizlik yaparak geçiren kişiler, koku ve temas yoluyla gerçekleşen çamaşır suyu zehirlenmesine daha yatkın. Çamaşır suyunun vücuda giriş şekli ve miktarına göre zehirlenmenin derecesi de farklı oluyor. Buna bağlı olarak belirtiler de daha düşük veya yoğun oluyor. 

Çamaşır suyu ve tuz ruhu zehirlenmesi nedir?

Ülkemizde maalesef bu bağlamda en yaygın zehirlenme çeşitlerinden biri de çamaşır suyu ve tuz ruhu zehirlenmesidir. Aslında çamaşır suları güçlü kimyasal bileşiklerdir. Fakat işyerlerinde özellikle tuvalet temizliği sırasında çamaşır suyunu tuz ruhuyla karıştırmak şeklinde bir uygulamaya zaman zaman rastlamak mümkün. Oysa çamaşır suyu ile tuz ruhu karıştırıldığında, ortaya klor gazı çıkar. Bu gaz solunum yolu zehirlenmeleri içinde en ölümcül olanlarından biridir. Çamaşır suyu ve tuz ruhunun birlikte ürettiği klor toksik bir maddedir. Metabolizma üzerinde birçok zararlı etkiye yol açar. Üstelik bu etkiler solunumun hemen ardından ortaya çıkmaya başlar. Vücuda klor gazı girdiği anda akciğer ilk tepkileri verir. Böylelikle solunum kasları kasılmaya başlar ve kişi nefes güçlüğü çeker. Solunumun durması hayat kaybını beraberinde getirir. Bu bakımdan klor gazı aynı zamanda da kimyasal bir silahtır. Ve tüm kimyasal silahlarda olduğu gibi bunun da kullanılması yasaklanmıştır. Dolayısıyla çamaşır suyunu hiçbir zaman tuz ruhuyla karıştırarak kullanmamalısınız. 

Çamaşır suyu zehirlenmesi belirtileri nelerdir?

Hastanın çamaşır suyuna maruz kalma şekline bağlı olarak çamaşır suyu zehirlenmesinin farklı belirtileri ortaya çıkar. Hasta eğer çamaşır suyunu ağız yoluyla almışsa, ilk belirtiler ağızda başlar. Nitekim ağız içinde yanma, boğaz ağrısı ve ödem, çamaşır suyu zehirlenmesinin ilk belirtileri arasında yer alır. Bir süre sonra karın ve mide ağrıları başlar. Bu ağrılara bulantı ve kusma gibi şikayetler eşlik eder. Ayrıca dışkıda kan görmek de mümkündür. Hasta eğer solunum yoluyla çamaşır suyuna maruz kalmışsa, ilk belirtiler nefes alma güçlüğüyle başlar. Ardından akciğerde yanma başlar. Hastanın soluk alıp vermesinde hışırtı ortaya çıkar. Buna ek olarak ses kısıklığı yaşaması mümkündür. Hasta eğer yoğun miktarda çamaşır suyu solumuşsa dilinde ödem oluşması da mümkündür. Soluduğu çamaşır suyunun miktarı fazlaysa sırt veya göğüs bölgesinde ağrı oluşabilir. Öksürük ise solunum yoluyla çamaşır suyu zehirlenmesi konusunda en yaygın belirtilerden biridir. Yeterince hava alamayan hastanın yüzünde morartı oluşması da mümkündür. 

Zehirlenme eğer temas yoluyla oluşmuşsa ilk belirtiler ciltte yanma ve kaşıntı ile deri döküntüsü şeklinde oluşur. Çamaşır suyu eğer göze temas etmişse, hastanın geçici veya kalıcı görme bozukluğu yaşaması mümkündür. Derinin herhangi bir bölümüne çamaşır suyunun temas etmesi, yanma ve kaşıntı oluşması için yeterlidir. Ancak çamaşır suyu zehirlenmesinin ciltteki etkileri derinin sadece üst tabakalarıyla sınırlı değildir. Daha büyük zararları aslında derinin alt katmanlarında ortaya çıkar. Bu katmanlardaki doku ve hücrelere zarar veren çamaşır suyu, derinin koruyucu bariyerlerini aşarak dolaşım sistemine nüfuz eder. Cilt üzerine yapılan harici uygulamalar görünür etkileri azaltır. Ancak derinin alt tabakalarındaki etkiler devam eder. Örneğin hastanın vücudunda ödem oluşması mümkündür. Sinir sistemi de yine vücuttaki sodyum hipoklorit ve sodyum perborat monohidrat gibi bileşiklere çeşitli tepkiler verir. Bilinçte kapanma, hatırlama güçlüğü, uyku haline girme gibi belirtiler çamaşır suyu zehirlenmesinin en yaygın belirtileri arasındadır. 

Çamaşır suyu zehirlenmesini önlemek için neler yapmak gerekir?

Tüm zehirlenme çeşitlerinde olduğu gibi çamaşır suyu zehirlenmesi de öncelikle doğru bilgi ve bilinç konusudur. İster evde olsun, isterse işyerinde çamaşır suyunun faydaları ile zararlarını doğru şekilde öğrenmek gerekir. Temizlik işleriyle uğraşanların çamaşır suyu zehirlenmesi belirtileri hakkında farkındalıklarını yüksek tutmalarında yarar var. Temasın hemen ardından başlayan ve basit gibi görünen bir kızarıklık bile çamaşır suyu zehirlenmesinin varlığına işaret eder. Bu nedenle temizlik yapan kişilerin eldiven kullanmaları çamaşır suyu zehirlenmesini önlemenin temel kurallarından biridir. Ayrıca bu ürünleri hiçbir şekilde solumamak gerekir. Temizliğin ardından ortamı havalandırmak da solunum yollarını çamaşır suyu zehirlenmesine karşı korur. Evde eğer küçük çocuk varsa, çamaşır suyunu mutlaka erişemeyeceği bir yerde saklamalısınız. Özellikle 1-5 yaş aralığındaki çocuklar ellerine geçen şeyleri ağızlarına götürme konusunda doğal bir istek içindedir. Üstelik çocukların çamaşır suyunu su zannetmesi de sık rastlanan bir durumdur. Bu gibi durumlarda çamaşır suyu zehirlenmesi son derece üzücü sonuçlar doğurmakta. 

Yaptığınız işin gereği olarak çamaşır suyu kullanmak durumundaysanız, bu konuda size gerekli bilgiler mutlaka verilmiştir. Çamaşır suyunu nasıl kullanmanız gerektiğine dair anlatılan yönergelere kesinlikle uymalısınız. Nitekim çamaşır suyunun seyreltilmesi, uygulama şekli ve süresi doğru gerçekleştiği zaman faydalıdır. Aksi durumda çamaşır suyu zehirlenmesi riskleri oluşur. Bu bağlamda örneğin çamaşır suyunu hiçbir zaman tuz ruhuyla karıştırarak uygulamamalısınız. Hatta sizden böyle bir şey yapmanız istenmiş olsa bile ilgili yasal mevzuata göre bu talebi reddetme hakkınız var. İşvereniniz sizden sağlığa aykırı hiçbir talepte bulunamaz. Bununla birlikte, çamaşır suyu zehirlenmelerinde kullanıcı hataları da maalesef yüksek bir pay sahibi. Söz gelişi çamaşır suyu gözünüze sıçrarsa görme kaybı yaşayabilirsiniz. Bu eğer sizin ihmalinizden kaynaklanıyorsa, bu durumda işvereninizin sorumluluğu yoktur. Örneğin koruyucu gözlük kullanmamış olabilirsiniz. İş sağlığı ve güvenliği alanında yapılması gerekenler, çalışanlar ile işverenlerin ortak sorumluluğunu gerektirir. Çalışmalarınızda koruyucu önlemlere dikkat ederseniz çamaşır suyunu sorunsuz şekilde kullanırsınız. 

Çamaşır suyu zehirlenmesiyle karşılaştığımızda neler yapmalıyız?

Evde veya işyerinde çamaşır suyu zehirlenmesi ile karşılaşmanız durumunda ilk yapmanız gereken şey hastayı bulunduğu ortamdan uzaklaştırmaktır. Çünkü çamaşır suyu kokusu ortamda hızla yayılır. Ve bu durum belirtilerin artmasına yol açar. Eğer ortamda tuz ruhu varsa saniyeler bile büyük bir öneme sahiptir. Hastanın açık havaya çıkması daha iyi solumasına katkı sağlar. Tuz ruhunun yanı sıra kireç sökücüler de benzer etkiler gösterir. Bu gibi durumlarda sadece ortamı havalandırmak yetmez. Hastanın mutlaka açık alana çıkması gerekir. Ortamda klor gazına maruz kalmışsa kıyafetlerini de değiştirmesi gerekir. Çamaşır suyu eğer ağız yoluyla alınmışsa, hastayı kusturmaya çalışmamalısınız. Bunu yapmak yerine su içirerek çamaşır suyunun etkisini azaltmanız mümkün. Bununla birlikte hasta fazla su içmemeli. Çünkü kusma refleksi oluşabilir. Ve bu da hastaya zarar verir. Kusma sırasında çamaşır suyu akciğerlere sıçrayabilir. Temas durumunda ise cildi bol suyla yıkamak gerekir. Bu ilk önlemlerin ardından hastayı bir an önce sağlık kurumuna ulaştırmalısınız. 

Çamaşır suyu zehirlenmesinin tedavisi var mıdır?

Aslına bakarsanız, çamaşır suyu zehirlenmesinin kesin bir tedavisi bulunmamakta. Vücuda giren çamaşır suyunun miktarı ve girme şekline bağlı olarak çamaşır suyu zehirlenmesi tedavisi farklılaşır. Ayrıca tedavi süresi de değişir. Örneğin yoğun miktarda çamaşır suyu içen bir hastanın tedavisinin 2 yıldan uzun sürmesi mümkündür. Ağız, yemek borusu ve diğer dokulardaki hasarların iyileşmesi uzun bir zaman gerektirir. Diğer taraftan, hasta eğer intihar amacıyla çamaşır suyu içmişse ölüm oranı yüzde 80 dolayına çıkar. Ki bu yüksek bir orandır. Dolayısıyla hastanın tedavi şansı hiç olmayabilir. Çamaşır suyu zehirlenmesinin tedavisi gerçekten de ciddi ve zor bir iştir. Ve kesinlikle sağlık kurumunda hekim gözetiminde yapılmalıdır. Halk arasında yaygın birtakım yöntemler hayati risklerin artmasına yol açar. Örneğin hastayı kusturmaya çalışmak, aktif kömür uygulamak gibi yöntemler hiçbir fayda sağlamaz. Üstelik hastanın durumunun kötüye gitmesine neden olur. Tedavinin ihmali ise böbrek yetmezliği, hipertansiyon ve pek çok hastalığın tetikleyicisi olabilir. 

Tüm okurlarımıza sağlıklı, keyifli ve bol kazançlı günler diliyoruz…