Fruktoz intoleransı nedir?

Genetik nedenlere ve bozuk beslenme şekillerine bağlı olarak gelişen fruktoz intoleransı, metabolizma üzerinde çeşitli sağlık sorunlarına yol açmakta. Fruktoz intoleransı görülen hastalarda fruktoz, karaciğerde metabolize edilemez ve hücrelerde birikerek toksik etki gösterir. Kanda artan fruktoz nedeniyle glikoliz inhibe olur ve geç doyma hissi oluşturur. Fruktoz intoleransı hazımsızlıktan mide bulantısına, karın ağrısından hipoglisemiye kadar çeşitli sağlık sorunlarına yol açar. Ofix Blog‘da bu haftaki sağlık köşemizde, fruktoz intoleransı hakkında faydalı bilgiler paylaşacağız. 

Kısaca Fruktoz İntoleransı

Gıda intoleransının bir türü olan fruktoz intoleransı kısaca, vücudun fruktoza karşı aşırı hassasiyet göstermesidir. Belirli bir gıda maddesinin vücutta sindirilmemesinden veya emilmemesinden kaynaklanan gıda intoleransı büyük ölçüde genetik nedenlere bağlı olduğu gibi, bozuk beslenme şekillerinden de kaynaklanabilir. Aynı şekilde, fruktoz intoleransı da büyük ölçüde genetik nedenlere bağlı olmakla birlikte, bozuk beslenme şekillerinden dolayı da gelişebilir. Fruktoz intoleransı görülen hastalarda fruktoz bağırsaklarda neredeyse hiç emilmez ve bakteriler tarafından mayalanır. Fruktoz en çok meyvelerde bulunduğu için, fruktoz intoleransı için meyve şekeri emilim bozukluğu tanımı da kullanılmakta.

Fruktoz intoleransının genel olarak iki türe ayrıldığını söyleyebiliriz. Bunlar içinde kalıtımsal fruktoz intoleransı (hereditary fructose intolerance, HFI), genetik nedenlere bağlı olarak enzim eksikliğinden kaynaklanır. Fruktoz malabsorpsiyonu ise bozuk beslenme şekillerine bağlı olarak ince bağırsakta fruktozun primer taşıyıcısı olan GLUT5 proteininin yeterince emilememesinden kaynaklanır. Fruktoz intoleransı her iki türde de fruktoz bakımından zengin yiyecekler ve özellikle meyve tükettikten sonra hazımsızlık, mide bulantısı, karın ağrısı gibi şikayetlere yol açar. 

Fruktoz intoleransı nasıl oluşur?

Fruktoz intoleransı esasen, vücudun enzim yetersizliğine bağlı olarak gelişir. Gıdaların sindiriminden gelen fruktoz, karaciğerde birtakım enzimlerle birlikte metabolize olur. Fruktozun metabolize edilmesinde aldolaz B enzimi etkin bir rol üstlenir. Genetik nedenlere bağlı olarak vücutta aldolaz B enzimi yeterince üretilememekteyse, fruktoz karaciğerde metabolize edilemez. Fruktoz intoleransı olarak bilinen bu durumda fruktoz, hücrelerde toksik etkisi olacak şekilde birikmeye başlar. Kan şekeri glukozla aynı etkilere sahip fruktozun metabolize edilmemesi, glikolizi inhibe eder ve geç doyma hissi oluşturur. Bu ise alınan kalori miktarının artmasına yol açar ve çeşitli sağlık sorunlarını beraberinde getirir.

Fruktoz intoleransı nasıl anlaşılır?

Fruktoz intoleransı, akut ve kronik olmak üzere iki farklı türde belirti vermekte. Fruktoz intoleransı kapsamında en sık karşılaşılan akut belirtiler terleme, kusma, titreme, hipoglisemi ve karında şişliktir. Kronik belirtiler arasında ise en sık yorgunluk, hazımsızlık, mide bulantısı, ishal, karnın üst kısmında geçmeyen ağrılar, karaciğer büyümesi ve sirozla karşılaşılmakta. Bununla birlikte, hastada bu gibi şikayetlerin olması fruktoz intoleransı teşhisinin konulması için yeterli değildir. Fruktoz intoleransı konusunda kesin teşhisin konulabilmesi için fruktoz solunum testi, damar içi fruktoz tolerans testi ve genetik testlerin yapılması gerekir.

Fruktoz intoleransı olan hastalar nasıl beslenmeli?

Fruktoz intoleransı konusunu kısaca bu şekilde ele aldıktan sonra yazımızın bu kısmında, fruktoz intoleransı olan hastaların nasıl beslenmesi gerektiği hakkında birkaç noktanın altını çizeceğiz. Fakat şu noktayı özellikle belirtmek istiyoruz. Burada paylaşacağımız bilgiler yalnızca genel sağlık bilgileri kapsamında olup fruktoz intoleransı tedavisini kesinlikle amaçlamamaktadır. Fruktoz intoleransı şikayetiniz varsa, nasıl beslenmeniz gerektiği hakkında en doğru bilgileri hekiminizden alabilirsiniz.

Yüksek miktarda fruktoz içeren meyve ve sebzelerden uzak durmalısınız.

Fruktoz intoleransınız varsa, yüksek miktarda fruktoz içeren meyve ve sebzeleri beslenme programınızdan çıkarmanızda yarar var. Özellikle karpuz, kavun, kayısı, şeftali, erik, kiraz, elma ve mango gibi meyveler ve tüm meyve suları yüksek miktarda fruktoz içerir. Sebzeler arasında ise brokoli, karnabahar, havuç, yeşil biber, yeşil fasulye, sarımsak ve soğan yüksek miktarda fruktoz içerir. Bu besinler yerine fruktoz miktarı düşük muz ve greyfurt gibi meyveler ile kereviz, kabak, ıspanak ve pırasa gibi sebzeleri tüketebilirsiniz.

Sebzeleri çiğ tüketmemelisiniz.

Çiğ sebzeler, pişmiş veya haşlanmış sebzelere oranla daha fazla fruktoz içerir. Fruktoz intoleransınız varsa, sebzeleri salata yaparak çiğ tüketmemeye özen göstermelisiniz. Örneğin, en sağlıklı kış salataları içinde yer alan semizotu salatası, ıspanak salatası, pırasa salatası gibi salata çeşitlerini beslenme programınızdan çıkartabilirsiniz. Bu sebzeleri salata yapmak yerine pişirerek veya haşlayarak tüketebilirsiniz.

Hızlı yememeli, yavaş çiğnemelisiniz.

Fruktoz intoleransı olan kişilerde hızlı yemek yemek ve lokmaları yeterince çiğnemeden yutmak, hazımsızlık şikayetinin artmasına yol açmakta. Sindirim sorunları ve mide hastalıkları ile kabızlığın en önemli nedenleri arasında yer alan hızlı yemek yemek, şeker metabolizmasını da olumsuz etkilemekte. Hızlı çiğnenen besinler midede yeterince sindirilmeden bağırsaklara taşınır ve kısa sürede acıkmaya yol açar. Artan açlık hissi yemek tüketimini arttırdığı gibi, kan şekerini de yükseltir. Yemek yerken tüm lokmaları yavaş çiğneyerek yutarsanız daha az yemek yer, hazımsızlık sorununuzu kontrol altında tutabilirsiniz.

Yağlı ve bol baharatlı yiyeceklerden kaçınmalısınız.

Yağlı ve bol baharatlı yiyecekler, midenin boşalmasını geciktirir ve sindirimi zorlaştırır. Midenin asit dengesini bozan bu yiyecekler, hazımsızlığın yanı sıra vücuda giren toksik kalori miktarını arttırır. Aynı şekilde, fruktoz intoleransına bağlı olarak gelişen şikayetleri de arttırır. Fruktoz intoleransı hastalığınız varsa, metabolizmanızı düzene sokmak için protein ağırlıklı beslenebilirsiniz. Protein için esas kaynak hayvansal gıdalar olmalı. Ve tabii, bu besinleri tüketirken yanında bol miktarda ekmek tüketmekten kaçınmalı, karbonhidrat alımınızı olabildiğince sınırlı tutmalısınız.

Sigara ve alkolden uzak durmalısınız.

Sigara ve alkol, metabolizmanın en büyük düşmanları arasındadır. Tüm doku, organ ve hücrelere zarar veren sigara ve alkol, mide sağlığı üzerinde de zararlı birçok etkiye sahip. Mideyi tahriş eden, midenin daha fazla asit üretmesine ve mide duvarının aşınmasına yol açan sigara ve alkol diğer etkenlerle birleştiğinde, daha büyük hazım sorunlarına yol açar. Fruktoz intoleransı rahatsızlığınız olsun ya da olmasın, sigara ve alkolü yaşamınızın dışına çıkartmanızda büyük yarar var.

Editörün Tavsiyesi: Doğadan Rezene Bardak Poşet Çay

Fruktoz intoleransı nedeniyle hazımsızlık sorunu yaşıyorsanız, rezene çayı tüketerek bu şikayetinizde bir miktar hafifleme sağlayabilirsiniz. İçerdiği B kompleks ve C vitaminleri ile magnezyum, potasyum ve kalsiyum gibi mineraller sayesinde hazımsızlığın yanı sıra mide gazı ve şişkinliğe de iyi gelen rezene çayıyla midenizi rahatlatabilir, safra üretiminizi düzene sokabilir, sindirim sisteminizi rahatlatabilirsiniz. Rezene çayı için Doğadan rezene bardak poşet çay iyi bir seçim olabilir. Paket içi miktarı 20 adet olan bu ürünleri online ofis marketiniz Ofix.com üzerinden sipariş vermek için burayı tıklayabilirsiniz.

Tüm okurlarımıza sağlıklı, keyifli ve bol kazançlı günler diliyoruz…