Geri dönüşüm nedir ve nasıl yapılır?

Her geçen gün daha büyük bir sorun haline gelen çevre kirliliği, geri dönüşümle ilgili farkındalıkların artmasına katkı sağlıyor. Birleşmiş Milletler‘in yayınladığı raporlara göre 2025 yılında yıllık katı atık miktarı 2.2 milyar tona ulaşacak. Gerekli önlemlerin alınamaması durumunda 2050 yılında denizlerde balıklardan çok plastik atık olacak. Yakın dönemde yaşadığımız ve etkileri bundan sonra da hissedilecek olan müsilaj sorunu, çevre kirliliğini önlemek için geri dönüşümün önemini bir kez daha kamuoyunun gündemine getirdi. Kamu otoriteleri tarafından atık yönetimi konusuna gösterilen hassasiyet her geçen gün artarken kamuoyunun geri dönüşümle ilgili farkındalıkları da artıyor. 2019 yılında yürürlüğe giren Sıfır Atık Yönetmeliği sayesinde geri dönüşüm konusunda elde edilen başarılar da artıyor. Ofix Blog‘da bugünkü yazımızda, geri dönüşüm konusunu ele alacağız. Geri dönüşüm nedir ve nasıl yapılır, atık çeşitleri nelerdir, geri dönüşümün faydaları nelerdir gibi konular hakkında ihtiyaç duyduğunuz tüm bilgileri bu yazımızda bulabilirsiniz. 

Kısaca Geri Dönüşüm

Geri dönüşüm kısaca, geri dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli yöntemlerle ham madde olarak üretim süreçlerine geri kazandırılması şeklinde tanımlanabilir. Üretim süreçlerinde ham madde ihtiyacını azaltan geri dönüşüm sayesinde doğal kaynaklar korunur, çevre kirliliği önlenir, ekonomik maliyetler azaltılır. Her geçen gün daha büyük bir sorun haline gelen çevre kirliliği, geri dönüşümle ilgili süreçlerin önemini arttırmakta. Çevre kirliliğini önlemenin en iyi yollarından biri olan geri dönüşüm, ofislerde ve evlerde alınabilecek basit birtakım önlemlerle büyük sonuçlar doğurabilen bir süreci ifade ediyor. Bu bağlamda geri dönüşümle ilgili olarak yakın dönemde birbirinden önemli gelişmeler yaşandı. Bunlar içinde en önemlisi şüphesiz ki, 2019 yılında yürürlüğe giren Sıfır Atık Yönetmeliği‘ydi. Bu yönetmelikle birlikte kamuda ve özel sektörde geri dönüşüm kutusu kullanımı zorunlu hale geldi. İnsanların kolayca erişim sağlayabilecekleri noktalara yerleştirilen geri dönüşüm kutuları sayesinde kağıt, cam, metal, plastik ve diğer geri dönüştürülebilir atıklar artık daha etkin şekilde toplanıyor. 

2019 yılından itibaren geri dönüşüm konusuna kamuoyunun ilgisinin hızla artmakta olduğunu söyleyebiliriz. İnternet üzerinden yapılan aramalarda “Geri dönüşüm ne demek?” sorusunun her geçen gün daha fazla sorulduğunu görmekteyiz. Geri dönüşüm nedir kısaca öğrenmek isteyenler, geri dönüştürülebilir atıkların hangileri olduğunu da öğrenmek istiyor. Kamuda ve özel sektörde geri dönüşüm konusuyla ilgili alınan önlemler çerçevesinde atıkların ekonomiye geri kazandırılması çalışmalarında verimlilik her geçen gün artıyor. Geri dönüşümün ülke ekonomisine katkısı yüksek olduğu için yönetim mekanizmaları bu konuyla yakından ilgilenmekte. Eğitim kurumlarında ve diğer alanlarda da geri dönüşümle ilgili farkındalıkların artıyor olması, bu konuda yakın gelecekte çok daha iyi sonuçlar alınabileceğini düşündürüyor. Geri dönüşümün faydaları hakkında toplumsal bilincin gelişmesi, atıkların toplanması ve ayrıştırılması konusunda daha güzel sonuçların alınmasını sağlıyor. Tekrar işlenen ve tüketicilerle yeniden buluşturulan atıklardan birbirinden ilginç ürün ve tasarımlar yapılabiliyor. Ofislerde ve evlerde geri dönüşüm kutusu kullanımı giderek artarken, çevre kirliliği ve ekonomik maliyetler azalıyor. 

Geri dönüşüm nasıl yapılır?

Geri dönüşüm yapmak için her şeyden önce atıkların ayrıştırılması gerekir. Atıkları geri dönüşüme kazandırmanın ilk ve en önemli kuralı ayrıştırma işlemidir. Atık türleri kağıt, plastik, cam, metal, organik veya geri dönüştürülemeyen evsel atıklar şeklinde olabilir. Atıkları geri dönüşüme kazandırmak için yapılması gereken ayrıştırma işleminin en önemli bileşeni geri dönüşüm kutularıdır. Bu kutular sayesinde atıklar türlerine göre sınıflandırılarak ayrıştırılır. Geri dönüşüm kutularında kullanılan sıfır atık çöp poşetleri de ayrıştırma işleminde verimliliği arttırır. Sıfır atık renk skalası ile uyumlu şekilde üretilen bu poşetler, ayrıştırma işlemlerinin daha hızlı ve firesiz gerçekleşmesine katkı sağlar. Geri dönüşüm nasıl yapılır diye merak edenler, geri dönüşüm kutularını verimli şekilde kullanmaya da dikkat etmelidir. Verimliliği sağlamak için ambalaj atıklarında hacim küçültme uygulaması yapılabilir. Ülkemizde ambalaj malzemeleri için en çok kağıt ve karton kullanılır. Geniş yer kaplayan bu tür atıkları geri dönüşüm sürecine kazandırmak için hacimleri küçültülür. Az yer kaplayan ambalajlar, taşıma maliyetlerinin düşmesini sağlar. 

Geri dönüşüm nasıl yapılır diye merak eden kullanıcılar, ayrıştırma aşamasından sonraki adımları da öğrenmek ister. Ayrıştırma aşamasında atıklar, farklı kaynaklarda ayrı ayrı biriktirilmiştir. Bu atıkların geri dönüşüm merkezlerine ulaşması için konteynerler veya kumbaralar kullanılabilir. İç mekanlara yerleştirilen geri dönüşüm kutuları veya geri kazanım torbaları bu sayede geri dönüşüm merkezlerine iletilir. Atıklar buraya ulaştığında sınıflama işlemine tabi tutulur. Bu işlem sırasında atıklar türlerine göre sınıflandırılır. Yapılan değerlendirmeyle birlikte, geri dönüşüme uygun olmayan atıklar ayrıştırılır. Uygun atıklar ise geri dönüşüm tesislerinde fiziksel ve kimyasal işlemlere tabi tutulur. Bu işlemlerin ardından geri dönüştürülebilir atıklar ham madde haline gelir ve ekonomiye kazandırılır. Bu ham maddeler pek çok ürünün üretilmesinde kullanılır ve tüketicilerin hayatına geri döner. Geri dönüştürülen ürünler çevre kirliliğini önlediği gibi hem üretici, hem de tüketici için maliyet avantajı yaratır. Geri dönüşüm malzemeleri ile neler yapılabilir diye merak eden kullanıcılar, hayal gücünü zorlayan büyük bir çeşitlilikle karşılaşabilir. 

Kağıt atıklar nelerdir ve nasıl dönüştürülür?

Geri dönüşüm ile ilgili en merak edilen konulardan biri de geri dönüştürülebilir atık türlerinin neler olduğudur. Bu bağlamda hangi atık türlerinin geri dönüşüme kazandırılabileceği merak edilir. Kağıt atıklar söz konusu olduğunda “Kağıt atık kutusuna neler atılır?” sorusu sıkça sorulur. Her türlü yazı ve çizim kağıdı, gazete ve dergiler, karton koliler kağıt atık kutusuna atılabilir. Ofislerde işi biten çıktılar, müsvedde kağıtlar, kağıt ambalajlar, kese kağıtları, yapışkanlı not kağıtları kağıt geri dönüşüm kutuları içinde biriktirilebilir. Geri dönüşüm kutuları arasında kağıt atıklar için mavi renk kullanılır. Sıfır atık renk skalası içinde kağıt atıklar için belirlenen renk de mavidir. Evde veya ofiste kağıt tüketiminiz çoksa, işi biten kağıtları çöpe atmak yerine mavi renkli çöp poşeti içinde biriktirebilirsiniz. Geri dönüşüm için mavi renkli kağıt toplama ekipmanları işyerlerinde özellikle muhasebe ve insan kaynakları departmanlarında daha fazla kullanılır. Evlerde de yine öğrencilerin işi biten not veya müsvedde kağıtlarını biriktirerek geri dönüşüme kazandırması mümkündür. 

Kağıt geri dönüşüm kutusuna neler atılır diye merak eden kullanıcılar, kağıt nasıl geri dönüştürülür diye de merak eder. Kağıtların geri dönüşüme kazandırılması, toplama kutularında biriktirilmesiyle başlar. Pek çok toplama noktasında geri dönüşüm için biriktirilen kağıtlar daha sonra geri dönüşüm merkezlerine iletilir. Bu merkezlere ulaşan kağıtlar pek çok işlemden geçerek geri dönüştürülür. Bu işlemler sırasında kağıtlar öncelikle ayrıştırılır ve sınıflandırılır, adından küçük parçalara ayrılır. Üzerlerindeki yazı, boya ve diğer unsurların temizlenmesi için kağıtlara kimyasal işlemler uygulanır. Böylelikle hamur kıvamına gelen atık kağıtlar, içeride kalan yabancı maddelerden tümüyle temizlenmesi için eleme aletlerinden geçirilir. Kağıt hamuru saflaştırıldıktan sonra üretilecek kağıtların çeşitlerine göre yeniden ayrıştırılır ve farklı kağıt türleri için ham maddeye dönüşümleri sağlanır. Atık kağıtlardan ambalaj malzemeleri, paket kutuları, çeşitli defterler veya bloknotlar yapılabilir. Kağıtları geri dönüşüme nasıl verebilirim diye merak ediyorsanız, atık kağıtlarınızı biriktirdikten sonra en yakın atık toplama kutusuna götürüp atmanız yeterlidir. 

Plastik atıklar nelerdir ve nasıl dönüştürülür?

Geri dönüşüm hakkında bilgi sahibi olmak isteyen kullanıcıların en çok sorduğu sorulardan biri de “Plastik geri dönüşüm kutusuna neler atılır?” sorusudur. Plastik atıklar kapsamında en çok plastik şişelerle karşılaşılır. Bunların yanı sıra plastik kutular, plastik kaplar, plastik kapaklar ve plastik torbalar da bu kapsamda değerlendirilir. Evlerde ve ofislerde kullanılan temizlik malzemesi ambalajları geri dönüşüm için uygun plastik atıklardır. Kişisel bakım ürünleri ambalajları, pet bardaklar, şişe kapakları ve su damacanaları da yine geri dönüşüm için uygun plastik ürünler arasında yer alır. Bu kapsamda ayrıca plastik oyuncaklar da değerlendirilebilir. Plastik atıklar hangi renk geri dönüşüm kutusuna atılır diye merak ediyorsanız sarı cevabını verebiliriz. Plastik atıklarınızı sarı renkli geri dönüşüm kutuları veya sıfır atık poşetlerinde biriktirerek geri dönüşüme kazandırmak için hazırlayabilirsiniz. Bu sayede plastik atıkların yol açtığı çevre kirliliğini önlemek için güzel bir katkı sağlayabilirsiniz. Plastik atıkların geri dönüşümüyle sera örtüsünden elyaf ve dolgu malzemesine kadar pek çok ürün yapılabilir. 

Plastik nasıl geri dönüştürülür diye merak ediyorsanız, her şeyden önce plastik atıkların sarı renkli geri dönüşüm kutuları veya sıfır atık torbaları içinde biriktirilmesi gerekir. Plastiğin geri dönüşümü ayrıştırma işlemiyle başlar. Plastik atıklar cinslerine göre sınıflandırılır ve kırma makinelerinden geçirilir. Bu sayede çok küçük parçalara ayrılır. Bu parçalara kepek adı verilir. Kepeklerde fire oluşmaması için yıkama işlemi yapılır. Yıkanarak temizlenen bu parçalar belirli oranlarla orijinal ham maddelerle karıştırılarak veya eritilerek kullanılabilir. Agromel makinalarında eritilerek kullanıldıklarında daha yüksek kaliteli ham madde haline gelirler. Bu makineler sayesinde plastik ham maddelere gerekli yoğunluk kazandırılır. Katkı maddesi olarak kullanılmaları durumunda ise ikinci sınıf ham madde olarak değerlendirilirler. 1 ton plastik atığın geri dönüşüm süreçlerinden geçirilerek kullanılması sayesinde 14 bin kWh enerji tasarrufu yapmak mümkündür. “Plastik kutusuna ne atılır?” sorusuna verilen cevaplar, çevre kirliliğini önlemenin yanı sıra enerji tasarrufu sağlamak için de faydalı sonuçlar doğurur. 

Cam atıklar nelerdir ve nasıl dönüştürülür?

Cam atık kapsamına giren ürünler her türlü cam gıda kapları, cam bardaklar, konserve kavanozları, meyve suyu şişeleri şeklinde sıralanabilir. Ayrıca reçel kavanozları, cam sürahiler, pencere veya araba camları ile araba farları da cam atık kapsamında değerlendirilebilir. Cam geri dönüşüm kutusuna neler atılır diye merak ediyorsanız, bu ürünleri atabilirsiniz. Ofislerde ve evlerde tüketilen şişe sular ve meyve suyu şişeleri en fazla karşılaşılan cam atıklar kapsamında yer alır. Cam atıklar için daha çok yeşil renkli geri dönüşüm kutuları kullanılsa da bazı durumlarda beyaz renkli geri dönüşüm kutuları da kullanılabilmekte. Cam atıkların geri dönüşümü diğer atıklara oranla daha kolaydır. Dünyada geri dönüşüm ile ilgili yapılan çalışmalar nelerdir diye baktığımızda cam atık toplama çalışmalarının geniş bir yer tuttuğunu görmekteyiz. Siz de cam atıklarınızı yeşil renkli çöp poşetleri içinde biriktirerek geri dönüşüme yollayabilirsiniz. Cam atıklar için yeşil renk kullanılsa da cam atıklarınızı cam kumbarasına atacaksanız, yeşil kısma renkli camları atmalısınız. 

Geri dönüşüm ile ilgili en merak edilen sorulardan biri de “Cam nasıl geri dönüştürülür?” sorusudur. Cam atıkların geri dönüşümü ayrıştırma işlemiyle başlar. Atık toplama kutuları, cam kumbaraları veya diğer yöntemlerle toplanan atık camlar geri dönüşüm sürecine dahil edilirken öncelikle cam kırığı haline getirilir. Cam kırıklarının oluşumunun ardından fırınlama ve eritme işlemleri gerçekleşir. İstenen ham maddenin niteliğine uygun şekilde cam atıkların geri dönüşümü sağlanır. Geri dönüşümle cam üretmenin maliyeti, camı doğal yollarla üretme maliyetinden düşüktür. Geri dönüştürülmüş camı eritmek her zaman için daha düşük bir maliyet gerektirir. Sadece 1 şişenin geri dönüşümünden elde edilen enerji tasarrufu, bir televizyonu 2 saat çalıştırmak için gerekli enerjiye eşittir. Cam atıklar hangi renk geri dönüşüm kutusuna atılır diye merak edenler, bu iş için yeşil veya beyaz renkli geri dönüşüm kutularını veya cam kumbaralarını kullanabilir. Kalabalık ortamlarda kolayca görebileceğiniz cam kumbaralarında tek seferde 3 bine yakın cam şişe toplanabilir. 

Metal atıklar nelerdir ve nasıl dönüştürülür?

En sık karşılaşılan metal atıklar içecek kutuları ve konserve kutularıdır. Yemek yapılan ortamlarda en çok yağ ve salça tenekeleri metal atık kapsamında yer alır. Ev dışı ortamlarda alüminyum içecek kutuları metal atık toplama kutularında biriktirilmeye çalışılır. Metal atıklar için belirlenen geri dönüşüm kutusu rengi gridir. Alüminyum folyolar, paslanmaz çelik çatal, bıçak, tencere, tava, çaydanlık gibi eşyalar metal atık kapsamında geri dönüşüm süreçlerine kazandırılabilir. Evde veya ev dışı alanlarda teneke kutuda satılan içecekleri tüketiyorsanız, sıfır atık renk skalası içinde gri renkli çöp poşetleriyle bu atıkları geri dönüşüme kazandırabilirsiniz. Ofiste geri dönüşümü sağlamak için de yine konserve gıdaların teneke kutularını çöpe atmak yerine gri renkli çöp poşetleri içinde biriktirebilirsiniz. Metal atıklar evlerin ve ofislerin yanı sıra okul, hastane, kafe ve restoran gibi yerlerde de sıkça karşılaşılabilen atıklardır. Bu atıkları geri dönüşüme kazandırmak için belediyeler tarafından konulan atık metal geri dönüşüm kutuları kullanılabilir. Bu sayede doğal madenlerimiz korunabilir. 

Metal atıklar nasıl geri dönüştürülür diye merak ediyorsanız, metal atıkların geri dönüşüm süreçleri diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilmeleriyle başlar. Biriktirme aşamasında içlerinin temiz olması gerekir. Aksi durumda ortamda istenmeyen kokular oluşabilir. Metal atıkların fazla yer kaplamaması için de hacim küçültme işlemi uygulanabilir. Gri renkli geri dönüşüm kutuları veya sıfır atık poşetleri içinde biriktirilen metal atıklar, toplama ve ayırma tesislerine iletilerek sınıflandırılır. Özel birtakım mıknatıslar kullanılarak içlerindeki alüminyum, çelik ve diğer materyaller birbirlerinden ayrıştırılır. Ayrıştırılan metal atıklar yüksek dereceli fırınlarda eritilerek kalıplara dökülür. Oluşturulan metal bloklar preslenerek istenilen kalınlığa getirilir. Bu sayede kullanıma hazır ham maddeye dönüşümü sağlanır. Metal atıkların geri dönüşümüyle her türlü beyaz eşya, metal profil, inşaat ekipmanı veya bisiklet yapılabilir. Metal atıkların çöpe atılması durumunda hem ekonomik servet kaybı gerçekleşir, hem de çevre kirliliği oluşur. Metal atıkların doğada çözünmesi 100 yıl gibi uzun bir zaman diliminde gerçekleşebilir. 

Organik atıklar nelerdir ve nasıl dönüştürülür?

Organik atıklar yemek tüketimi yapılan ortamlarda en fazla görülen atıklardır. Her türlü meyve kabuğu, sebze kökleri, buğday veya arpa samanları ve dökülmüş ağaç yaprakları en sık karşılaşılan organik atıklardır. Organik atıkların geri dönüşüm süreçlerine kazandırılması, enerji ve gübre üretiminde güzel sonuçlar doğurur. Organik atıkların doğaya zarar vermediği düşünülse de yapılarındaki oksijen eksikliğinden dolayı bu atıklar metan gazı salınımını arttırabilir. Karbondioksite oranla 20 kat daha güçlü bir sera gazı etkisi gösteren metan gazı, aynı zamanda da enerji üretimi için iyi bir kaynak olarak kullanılabilir. Organik atıklardan kompostlama yoluyla üretilen gübreler de tarım alanlarında verimliliğin artmasını sağlar. Organik atıklardan üretilen organik gübreler diğer gübre çeşitlerine oranla hem daha yüksek verimlilik sağlar, hem de toprak yapısını korur. Organik atıklardan üretilen kompost gübreler sayesinde topraklar mineral bakımından daha zengin hale gelir. Organik atıkları geri dönüşüm süreçlerine kazandırmak içinse kahverengi geri dönüşüm kutuları veya sıfır atık poşetleri kullanılır. 

Organik atıkların geri dönüşümü nasıl yapılır diye merak ediyorsanız, organik atıkların öncelikle ayrıştırılarak biriktirilmesi gerekir. Atıklar biriktirildikten sonra türlerine göre ayrıştırılarak veya karışık halde kompost gübre yapımında kullanılabilir. Kompostlama işleminde mikroorganizmalardan yararlanılır. Organik atıkların biyokimyasal yollarla ayrıştırılmasını sağlayan bu organizmalar, topraktaki humus miktarının artması için gerekli minerallerin açığa çıkmasına yardımcı olur. Toprakta bitki yetiştirmek için gerekli minerallerin toprağa kazandırılmasını sağlayan kompost gübre, kimyasal gübreler gibi toprakta bozulmaya neden olmaz. Organik atıklar aynı zamanda da enerji alanında kullanılır. Bu atıkların havasız bir ortamda saklanmasıyla oluşan metan gazı, enerji alanında kullanılır ve diğer enerji kaynaklarından tasarruf yapılmasını sağlar. Çöplerin geri dönüşümü nasıl yapılır diye merak eden kullanıcılar, çöplerin iyi bir metan gazı kaynağı olacağını bilir. Ancak bunun için organik atıkların ayrıştırılarak geri dönüşüm süreçlerine kazandırılması gerekir. Geri dönüşüm için neler yapabiliriz diye düşünenler, organik veya diğer atıklarını ayrıştırarak geri dönüşüme kazandırabilirler. 

Geri dönüşümün faydaları nelerdir?

Geri dönüşümün en önemli faydası, çevre kirliliğini önlemesi ve üretim süreçlerinde ekonomik maliyeti azaltmasıdır. Ham madde ihtiyacını azaltan geri dönüşüm süreçleri, doğal kaynak kullanımını azaltır, enerji ve su tasarrufu sağlar. Karbon salınımını azaltmak da yine geri dönüşüm faydaları arasındadır. Her geçen gün dünyayı daha fazla tehdit eden küresel iklim değişikliği karşısında geri dönüşüm yoluyla çok önemli başarılar elde edilebilir. Geri dönüşüm yöntemleri ile düzenli depolama tesislerine giden atık miktarı azalır. Çöp depolama alanlarında metan gazı oluşumunu azaltan bu durum, çöp depolama alanlarının kullanım ömrünü uzatır. İnsanlığın geleceğine yapılan yatırımı ifade eden geri dönüşüm faydaları, yeşil kalkınma stratejileri içinde merkezi bir öneme sahiptir. Sürdürülebilir büyüme hedeflerinde doğaya uyumlu çözümler üreten geri dönüşüm süreçleri kaynak israfını önler, ham madde ithalini azaltır. Hava kirliliğini yüzde 90, su kirliliğini yüzde 45 dolayında azaltan geri dönüşüm süreçleri, sanayi devrimi ile başlayan pek çok sorunun çözümü için en etkili yöntemlerden biridir. 

Tüm okurlarımıza sağlıklı, keyifli ve bol kazançlı günler diliyoruz…